تغییر در نمایندگی ایران در آژانس اتمی حتمی است و آنگونه که محمدجواد ظریف وزیرامورخارجه اعلام کرده فهرست اسامی پیشنهادی برای این منصب روی میز کار رئیس‌جمهور قرار گرفته است. با این حال گزارش‌های آژانس درباره پرونده هسته‌ای ایران دوره‌ای است و به‌طور معمول شهریور هم از آن ماه‌هایی است که گزارش داغ فصل تابستانی مدیرکل آژانس در آن منتشر می‌شود.
گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در دوره مدیریت اخیر آن به اذعان بسیاری از کارشناسان و دیپلمات‌های داخلی و خارجی جهت‌گیری و سمت‌وسوی تندوتیزتری نسبت به مسئله هسته‌ای ایران داشته و مواضع دوپهلویی نیز که آمانو در سخنان و گفت‌وگوهای مختلف در این ارتباط اتخاذ کرده انعکاس مستقیم بندهای متعدد گزارش‌های آژانس بوده است.
مدیرکل آژانس درحالی در گزارش‌های خود مکرر از این سخن می‌گوید که نمی‌تواند نسبت به عدم‌انحراف ایران از فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای اطمینان بدهد که در سخنان جدید خود در گفت‌وگو با تلویزیون روسیه تصریح کرد :«ما هرگز نگفتیم ایران تسلیحات هسته‌ای دارد و تصمیم گرفته است تسلیحات هسته‌ای تولید کند»، با این حال برای اینکه در راستای رویکرد همیشگی آژانس پرانتز پایانی پرونده هسته‌ای ایران باز بماند، افزود: «اما گفتیم پرسش‌هایی درباره ایران مطرح است که آنها را باید پاسخ بدهد.»
نام‌آشنای روحانی
نخستین گزارش آژانس در دوره جدید مدیریت دستگاه اجرایی ایران درحالی منتشر می‌شود که رئیس دولت آن از قضا خود نخستین کسی بوده که با گشایش پرونده هسته‌ای ایران در یک دهه پیش نزدیک به 2سال به‌عنوان یک حقوقدان با این پرونده سروکار داشته و با آن دست و پنجه نرم کرده است. این گزارش در اجلاس‌ماه سپتامبر (اواخر شهریور) شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مورد بررسی قرار خواهد گرفت و پس از آن مأموریتی جدید فراروی فعالیت‌های دولت جدید قرار خواهد گرفت.
حسن روحانی به‌عنوان دیپلماتی نام‌آشنا برای مذاکره‌کننده غربی هنگامی که در مصدر دستگاه اجرایی کشور قرار گرفت اعلام کرد که همچنان خواهان حل و فصل پرونده هسته‌ای از دریچه مسائل حقوقی آن است و از طرف مقابل خواست تا شفاف و با زبان منطق و نه تحریم و فشار با دولت و مردم ایران سخن بگوید. چنین رویکردی برای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که برخی کارشناسان کارکردهای آن را متأثر از سیاست‌های ایالات متحده آمریکا ارزیابی می‌کنند آزمون جدیدی خواهد بود تا با استفاده از فرصت جدید و نگرش مثبتی که در خارج از ایران نسبت به روی کار آمدن شیخ دیپلمات ایجاد شده نگاه‌های منفی نسبت به آژانس را برطرف کند و آن را از رفتار کنشی «یکی به میخ و یکی به نعل» دور نگه دارد.
گزارش بهاره
آخرین گزارش فصلی یوکیا آمانو مدیرکل آژانس که بهار و ابتدای خرداد منتشر شد به 4موفقیت مهم فنی درباره برنامه هسته‌ای ایران اشاره داشت که پیشرفت ایران در زمینه خودکفایی در غنی‌سازی اورانیوم برای مصارف صلح آمیز را حکایت می‌کرد، با وجود این بندهایی از آن نیز تکرار همان گزارش‌های دوره‌ای قبلی بود که هر سه‌‌ماه یک‌بار به شورای حکام آژانس ارائه می‌شود. نصب تعداد بیشتری از سانتریفیوژهای نسل دوم در نطنز، ادامه روند تبدیل اورانیوم غنی شده 20درصد به اکسید اورانیوم، پیشرفت کار در راکتور تحقیقاتی اراک و افزایش ذخیره اورانیوم 5درصد در کشور 4تحول موجود در برنامه هسته‌ای ایران بودند که آمانو آنها را گزارش کرده بود.
جنجال‌های جدید
آمانو در گزارش بهار خود اگرچه به 10 دور مذاکرات بی‌حاصل بین ایران و آژانس اشاره کرده بود، بدون انعکاس مباحث و توافقات صورت گرفته بین ایران و هیأت مذاکره‌کننده آژانس و بدون اشاره به همکاری فعالانه ایران، صرفا اظهار کرده بود که ایران دسترسی به پارچین را ارائه نکرده و توافقی بر سر برنامه کاری یا مدالیتی جدید به عمل نیامده است.
به ظاهر این مورد اخیر یعنی بازدید از پارچین جدی‌ترین بهانه‌ای است که آژانس در گزارش‌های آمانو روی آن دست گذاشته است. این درخواست قدیمی در زمان مدیرکلی البرادعی نیز وجود داشت که با 2بار اجازه ایران به بازرسان آژانس برای بازدید از آن پاسخ داده شده بود اما آمانو بار دیگر آن را احیا کرد و دیگر ایران مجوز چنین کاری را نمی‌دهد؛ مگر در چارچوب یک برنامه کاری مشخص و معطوف به هدف.
طوری که مشخص باشد قرار است در این مذاکرات چه موضوعاتی مد نظر باشد و ایران باید به چه سؤالاتی پاسخ دهد و با پاسخ‌دادن به این سؤالات چه امتیازاتی در اختیار ایران قرار خواهد گرفت. انتشار 4تصویر ماهواره‌ای از سوی مؤسسه آمریکایی علوم و امنیت بین‌المللی نیز آخرین جنجال رسانه‌ای است که درصدد برآمده تا نشان دهد ایران با آسفالت کردن بخشی از سایت نظامی پارچین به‌دنبال محو آثار ادعایی هسته‌ای در این مرکز است. این ادعا از سوی سخنگوی کمیسیون امنیت ملی کشورمان تکذیب شد.
با این حال برخی رسانه‌های داخلی به نقل از منابع دیپلماتیک گزارش داده‌اند که با حاکم شدن شرایط جدید سیاسی در ایران احتمالا گزارش جدید آمانو به لحاظ حقوقی لحن ملایم تری نسبت به گذشته داشته باشد که باید منتظر انتشار آن ماند. افزایش تعداد سانتریفیوژها، افزایش تولید سوخت هسته‌ای، تغییرات در تأسیسات اراک و رسیدن به وضعیت پایدار تولید برق در نیروگاه بوشهر ازجمله مواردی است که از سوی منابع خارجی پیش‌بینی می‌شود در گزارش آمانو انعکاس یابد.
